آسانسور برای معلولین عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در ساختمان‌های چندطبقه، باید طوری طراحی و راه‌اندازی شود که نیازهای تمامی افراد، به خصوص افراد معلول، را برآورده کند. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، به بررسی استانداردهای طراحی آسانسور برای معلولین، ویژگی‌های ضروری، نحوه استفاده صحیح و راهکارهای بهینه‌سازی آن پرداخته و در نهایت به بهترین روش‌های فراهم کردن دسترسی کامل برای همه کاربران پرداخته است.
دسترسی به فضاهای عمومی مانند مراکز خرید، بیمارستان‌ها، دفاتر دولتی و ساختمان‌های مسکونی برای افراد معلول نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه نمادی از عدالت اجتماعی و تساوی در جامعه است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از 1 میلیارد نفر از جمعیت جهان دارای نوعی از معلولیت هستند. این آمار نشان می‌دهد که طراحی فضاهای بدون موانع (BarrierFree) امری ضروری است. آسانسور به عنوان یکی از ارکان اصلی این فضاها، باید با استانداردهای جهانی سازگار باشد تا امکان استفاده ایمن و آسان را برای تمامی افراد فراهم کند.
✨✨✨
تجربه‌ای مطمئن از خرید آسانسور را داشته باشید!
برای اطلاع بیشتر از محصولات و یا مشاوره از کارشناسان مجرب تیم‌ما، باما تماس بگیرید.🤗
ما همواره آماده ارائه بهترین خدمات و محصولات به شما هستیم!
✨✨✨
📌استانداردهای بین‌المللی و ملی برای آسانسور معلولین
دسترسی به فضاهای عمومی برای افراد معلول یکی از اساسی‌ترین حقوق انسانی است. آسانسور به عنوان یکی از عناصر کلیدی در ساختمان‌های چندطبقه، باید با استانداردهای بین‌المللی و ملی سازگار باشد تا نیازهای تمامی کاربران، به خصوص افراد دارای معلولیت حرکتی، بینایی، شنوایی یا ذهنی را برآورده کند.
استانداردهای بین‌المللی آسانسور معلولین
عرض درهای آسانسور: حداقل 81 سانتی‌متر برای ورود و خروج آسان ویلچر.
ارتفاع دکمه‌ها: بین 90 تا 120 سانتی‌متر از کف کابین.
دکمه‌های دارای بریل (Braille): هر دکمه باید نماد لمسی بریل داشته باشد.
سیستم صوتی: اعلام طبقات به صورت خودکار با صدای واضح.
نورپردازی داخل کابین: حداقل 50 لوکس برای کاربران با محدودیت بینایی.
دستگیره‌های محکم: نصب در دو طرف کابین برای کمک به تعادل.
سیستم اضطراری: دکمه تلفن اضطراری با دسترسی آسان و نور اضطراری.
استاندارد ISO 21500:2010
این استاندارد بین‌المللی الزامات عمومی دسترسی‌پذیری برای آسانسورهای مسافربری را مشخص می‌کند:
فضای داخلی کابین: حداقل ابعاد 150×150 سانتی‌متر برای حرکت آزاد ویلچر.
کنترل‌های چندحسی: دکمه‌های دارای نور، متن، و بریل برای کاربران نابینا و کم‌شنوا.
سرعت باز و بسته شدن درها: حداکثر 3 ثانیه برای جلوگیری از خطر برای کاربران کندحرکت.
سیستم ارتباطی اضطراری: تماس صوتی با مرکز کنترل بدون نیاز به دست.
استاندارد اروپایی EN 81-70
این استاندارد الزامات دسترسی‌پذیری برای آسانسورهای مسافربری و باربری را در اتحادیه اروپا تعیین می‌کند:
نورپردازی: استفاده از LED با شدت روشنایی مناسب.
دکمه‌های برجسته: برای شناسایی لمسی.
فاصله بین دکمه‌ها: حداقل 15 میلی‌متر برای جلوگیری از فشردن اشتباه.
سیستم اعلام خطا: نمایشگر دیجیتال و صوتی در صورت خرابی.
استانداردهای ژاپن (JIS S 8110)
ژاپن به دلیل جمعیت سالمند، استانداردهای خاصی برای آسانسورهای دسترس‌پذیر دارد:
دکمه‌های بزرگ با نمادهای تصویری.
سکوی هم‌سطح با کف: بدون پله یا شیب تند.
سیستم تشخیص حرکت: باز شدن خودکار درها در صورت تشخیص حرکت.
استانداردهای ملی در ایران
این آیین‌نامه ایران الزامات زیر را برای آسانسورهای معلولین تعیین کرده است:
عرض درهای آسانسور: حداقل 80 سانتی‌متر.
دکمه‌های دارای بریل و نمادهای شاخص.
نورپردازی داخل کابین: حداقل 50 لوکس.
دستگیره در دو طرف کابین.
سیستم صوتی برای اعلام طبقات.
فضای افقی در اطراف آسانسور: 150×150 سانتی‌متر برای چرخاندن ویلچر.
😍پیشنهاد می‌کنم: 😍✅جک هیدرولیکی چیست؟
😍ویژگی‌های ضروری آسانسور برای معلولین
دسترسی به فضاهای عمومی برای افراد معلول نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه انعکاسی از تعهد جامعه به عدالت اجتماعی و شمولیت (Inclusivity) است. آسانسور به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر دسترسی در ساختمان‌های چندطبقه، باید با ویژگی‌های خاصی طراحی شود تا نیازهای تمامی افراد، به خصوص معلولین حرکتی، بینایی، شنوایی و ذهنی را برآورده کند. این مقاله به بررسی 10 ویژگی حیاتی آسانسور برای معلولین می‌پردازد که بر اساس استانداردهای بین‌المللی (مانند ADA، EN 8170) و ملی (مانند آیین‌نامه 18006 ایران) تعیین شده‌اند.
دسترسی فیزیکی به آسانسور
عرض مناسب درهای آسانسور
حداقل عرض درها: 80 سانتی‌متر (بر اساس استانداردهای ایران و اروپا) تا 81 سانتی‌متر (طبق ADA آمریکا) برای اجازه ورود و خروج آسان ویلچر.
سکوی هم‌سطح: عدم وجود اختلاف ارتفاع بین کف ساختمان و کابین آسانسور (حداکثر شیب 1:12).
فضای افقی در اطراف آسانسور
فضای چرخش ویلچر: حداقل 150×150 سانتی‌متر برای امکان چرخاندن 180 درجه ویلچر بدون محدودیت.
طراحی داخلی کابین آسانسور
دستگیره‌های محکم و ضد لغزش
نوع دستگیره: لوله‌های فلزی با قطر 3040 میلی‌متر برای آسانی در گرفتن.
موقعیت دستگیره: نصب در دو طرف کابین (ارتفاع 8590 سانتی‌متر از کف) برای کمک به تعادل و انتقال وزن.
آینه برای دید کلی
موقعیت آینه: در دیوار مقابل درها برای کاربران ویلچری که نیاز دارند وضعیت درب را مشاهده کنند.
ضخامت و ایمنی: استفاده از آینه‌های ضدشکست برای جلوگیری از خطرات.
نورپردازی مناسب
شدت نور: حداقل 50 لوکس با نورهای LED غیرچشمگیر.
نور اضطراری: فعالیت خودکار در صورت قطع برق برای تأمین روشنایی حداقل 1 ساعت.
کنترل‌های دسترس‌پذیر
دکمه‌های برجسته و دارای بریل
نمادهای لمسی: هر دکمه باید دارای نماد بریل (Braille) باشد.
رنگ‌های کنتراست: استفاده از رنگ‌های متمایز (مانند سفید روی سیاه) برای کاربران با محدودیت بینایی.
ارتفاع مناسب دکمه‌ها
فاصله از کف: بین 90 تا 120 سانتی‌متر برای دسترسی آسان افراد ویلچری.
فاصله بین دکمه‌ها: حداقل 15 میلی‌متر برای جلوگیری از فشردن اشتباه.
سیستم صوتی برای اعلام طبقات
صدای واضح و ضبط‌شده: اعلام طبقات به زبان محلی و با سرعت مناسب.
بلندگوی قوی: تضمین شنیدن صدا حتی در شرایط سروصدا.
ایمنی و اضطراری
دکمه فراخوان اضطراری
موقعیت دکمه: در ارتفاع 80100 سانتی‌متر از کف.
نور پس‌زمینه: روشنایی دکمه برای شناسایی سریع در تاریکی.
ارتباط صوتی با مرکز کنترل
سیستم دوطرفه: امکان صحبت با پرسنل بدون نیاز به فشار دادن دکمه.
زمان پاسخ‌دهی: پاسخگویی در کمتر از 60 ثانیه در صورت فشردن دکمه اضطراری.
سیستم اعلام حریق و دود
اتصال به سیستم ایمنی ساختمان: فعالیت خودکار در صورت تشخیص آتش.
خروجی اضطراری: هدایت آسانسور به طبقه ایمن در مواقع خطر.
ویژگی‌های تکمیلی برای دسترسی کامل
سنسورهای حرکتی برای باز کردن خودکار درها
جایگزینی با دکمه‌های دستی: تشخیص حرکت کاربر و باز شدن خودکار درها.
جلوگیری از بسته شدن در زمان وجود فرد: سنسورهای لیزری یا مادون‌قرمز.
رابط کاربری چندحسی
نمایشگرهای تصویری: نمایش طبقه فعلی با فونت بزرگ و رنگ‌های کنتراست.
کنترل صوتی: امکان فرمان دادن به آسانسور با صدا برای افراد دارای محدودیت حرکتی.
فضای کافی برای ویلچر دوقلو (Twin Wheelchair)
ابعاد کابین: حداقل 180×150 سانتی‌متر برای جا دادن دو ویلچر کنار هم.
چالش‌ها و راهکارهای عملی
چالش: عدم رعایت استانداردها در ساختمان‌های قدیمی
راهکار: نصب آسانسورهای هیدرولیکی با عرض درب گسترده و ارتقاء سیستم‌های کنترلی قدیمی.
چالش: هزینه بالای تجهیزات هوشمند
راهکار: استفاده از گواهی‌های انرژی مثبت یا کمک‌های دولتی برای تأمین بودجه.
چالش: نقص در نگهداری و تعمیرات
راهکار: توافق با شرکت‌های خدماتی برای بازرسی منظم (هر 6 ماه یکبار).
👍مطالب مفید: 🤩آسانسور با سیستم‌های اتوماسیون
🧐راهنمای استفاده از آسانسور برای معلولین
استفاده از آسانسور برای افراد معلول، به خصوص کاربران ویلچری، نابینا یا کم‌شنوا، نیازمند آگاهی از نحوه کار با ویژگی‌های دسترس‌پذیر است. این راهنما به صورت گام‌به‌گام نحوه ورود، کنترل، اضطرار و خروج از آسانسور را بر اساس استانداردهای بین‌المللی (مانند ADA و EN 8170) و ملی (مانند آیین‌نامه 18006 ایران) توضیح می‌دهد. هدف این است که معلولین بتوانند با خیال راحت و مستقلانه از آسانسور استفاده کنند.
آماده‌سازی قبل از استفاده از آسانسور
شناسایی آسانسور دسترس‌پذیر
نماد جهانی دسترس‌پذیری: نماد ویلچر ( wheelchair symbol ) در نزدیکی آسانسور را پیدا کنید.
عرض درها: حداقل 80 سانتی‌متر (بر اساس استانداردهای ایران و ADA) برای جا دادن ویلچر.
فضای افقی: 150×150 سانتی‌متر فضای خالی در اطراف آسانسور برای چرخاندن ویلچر.
بررسی ویژگی‌های دسترس‌پذیر
دکمه‌های دارای بریل (Braille): برای کاربران نابینا.
سیستم صوتی: اعلام طبقات به زبان گفتاری.
دکمه اضطراری: در دسترس بودن دکمه تلفن یا زنگ اضطراری.
ورود ایمن به آسانسور
فراخوان آسانسور
دکمه فراخوان: دکمه با نماد واضح و ارتفاع مناسب (90120 سانتی‌متر از کف) را فشار دهید.
سیستم صوتی: در صورت وجود، صدای اعلام رسیدن آسانسور را گوش دهید.
ورود به کابین
باز شدن کامل درها: منتظر بمانید تا درها کاملاً باز شوند.
سکوی هم‌سطح: اطمینان حاصل کنید کف آسانسور و کف ساختمان هم‌سطح هستند (بدون پله یا شیب تند).
حرکت آهسته: در صورت وجود سنسور حرکتی، وارد کابین شوید و اجازه دهید درها خودکار بسته شوند.
استفاده از کنترل‌های آسانسور
انتخاب طبقه مورد نظر
دکمه‌های برجسته و دارای بریل: دکمه طبقه مورد نظر را با انگشت فشار دهید.
نمایشگر دیجیتال: برای کاربران با محدودیت بینایی، نمایشگر با فونت بزرگ و رنگ کنتراست (مانند سفید روی سیاه) را بررسی کنید.
سیستم صوتی: اعلام طبقات به صورت خودکار با صدای واضح.
کنترل درها
دکمه “Hold” (نگه داشتن درها): در صورت نیاز به زمان بیشتر برای ورود/خروج، این دکمه را فشار دهید.
سنسورهای لیزری: در صورت وجود، درها در صورت تشخیص حرکت دوباره باز می‌شوند.
رفتار در مواقع اضطراری
قطع برق یا خرابی آسانسور
دکمه اضطراری: فشردن دکمه تلفن یا زنگ اضطراری (در ارتفاع 80100 سانتی‌متر).
سیستم ارتباطی صوتی: صحبت با پرسنل مرکز کنترل بدون نیاز به فشار دادن دکمه.
نور اضطراری: اطمینان از روشنایی داخل کابین در زمان قطع برق.
آتش‌سوزی
سیستم اعلام حریق: در صورت شنیدن صدای آلارم، آسانسور را فوراً ترک کنید.
خروجی اضطراری: آسانسور به طبقه ایمن (معمولاً طبقه اول) منتقل می‌شود.
خروج ایمن از آسانسور
رسیدن به طبقه مورد نظر
اعلام صوتی: صدای اعلام طبقه را گوش دهید.
نمایشگر دیجیتال: عدد طبقه را بررسی کنید.
آینه: در صورت وجود، وضعیت درب را در آینه کنترل کنید.
خروج از کابین
حرکت آهسته: از کابین خارج شوید و اجازه دهید درها به طور خودکار بسته شوند.
فضای افقی: از فضای 150×150 سانتی‌متر برای چرخاندن ویلچر استفاده کنید.
نحوه گزارش مشکلات و نگهداری
گزارش نقص دسترسی
تماس با مدیر ساختمان: اطلاع دهید اگر دکمه‌ها، سیستم صوتی یا نورپردازی مشکل داشت.
استفاده از اپلیکیشن‌های هوشمند: برخی ساختمان‌ها امکان گزارش مشکلات از طریق اپلیکیشن را فراهم می‌کنند.
بازرسی منظم
هر 6 ماه یکبار: بررسی عملکرد دکمه‌ها، سیستم اضطراری و نورپردازی.
آموزش پرسنل: آموزش مدیران و تعمیرکاران در مورد استانداردهای دسترس‌پذیری.
👌مطالب موردنیاز: 👌🧐ویژگی‌های آسانسورهای قطعه‌بر
✨راهکارهای بهینه‌سازی دسترسی آسانسور
به کارگیری فناوری‌های هوشمند
دستگاه‌های کنترل صوتی: امکان فرمان دادن به آسانسور با صدا برای افراد دارای محدودیت حرکتی.
اپلیکیشن‌های موبایل: رزرو آسانسور و کنترل آن از راه دور برای کاربران ویلچری.
آموزش کاربران و نگهدارنده‌ها
برگزاری دوره‌های آموزشی: آموزش استفاده صحیح از آسانسور برای معلولین.
آموزش تعمیرکاران: آشنایی با استانداردهای دسترس‌پذیری برای نگهداری مناسب.
بازرسی منظم
بررسی عملکرد دکمه‌ها و سیستم‌های صوتی: هر 6 ماه یکبار.
تست سیستم اضطراری: اطمینان از فعالیت دکمه تلفن و نور اضطراری.
👌مطالب مفید: ✨😍مزایای بالابر خانگی در بازار ایران
آینده آسانسورهای معلولین
با پیشرفت فناوری، آسانسورهای آینده به سمت استفاده از هوش مصنوعی، سیستم‌های تعاملی و طراحی سفارشی برای نیازهای متنوع حرکت می‌کنند. برای مثال، آسانسورهایی با سنسورهای حرکتی که به صورت خودکار درها را باز می‌کنند یا سیستم‌هایی که از طریق واقعیت افزوده (AR) اطلاعات را به کاربران کم‌شنوا نمایش می‌دهند.
🤔نتیجه‌گیری
دسترسی به آسانسور برای معلولین نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه انعکاسی از ارزش‌های انسانی در جامعه است. با رعایت استانداردهای بین‌المللی، به کارگیری فناوری‌های نوین و آموزش کاربران، می‌توان فضاهایی ایجاد کرد که برای همه افراد، بدون توجه به توانایی‌هایشان، ایمن و قابل استفاده باشد. در نهایت، طراحی آسانسورهای دسترس‌پذیر نه تنها به معلولین کمک می‌کند، بلکه برای سالمندان، مادران باردار و حتی افراد با کوله‌پشتی نیز مفید است.
✨پیشنهاد می‌کنم: 💡😀راهکارهای بهینه‌سازی آسانسورهای حمل‌و‌نقل عمومی
👌سوالات متداول
استفاده از آسانسور برای افراد معلول نیازمند آگاهی از ویژگی‌های دسترس‌پذیر و رعایت مراحل ایمنی است. در این بخش، به سوالات متداول معلولین درباره نحوه استفاده از آسانسور پاسخ داده شده است. این پرسش‌ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی (مانند ADA و EN 8170) و ملی (مانند آیین‌نامه 18006 ایران) طراحی شده‌اند.
1. چگونه تشخیص دهم آسانسور مناسب برای معلولین است؟
نماد جهانی دسترس‌پذیری (ویلچر) در نزدیکی آسانسور وجود داشته باشد.
عرض درهای آسانسور حداقل 80 سانتی‌متر باشد (بر اساس استانداردهای ایران و ADA).
فضای افقی 150×150 سانتی‌متر در اطراف آسانسور وجود داشته باشد.
دکمه‌های دارای بریل (Braille) و سیستم صوتی برای اعلام طبقات فعال باشد.
2. چگونه می‌توانم دکمه‌های آسانسور را بدون دیدن شناسایی کنم؟
دکمه‌های آسانسور دارای نمادهای بریل (Braille) هستند که می‌توانید با انگشت آنها را لمس کنید.
سیستم صوتی آسانسور طبقات را به صورت خودکار اعلام می‌کند.
دکمه‌ها دارای رنگ‌های کنتراست (مانند سفید روی سیاه) هستند تا برای کاربران با محدودیت بینایی قابل تشخیص باشند.
3. اگر در آسانسور گیر کردم چه باید بکنم؟
دکمه اضطراری را فشار دهید: دکمه تلفن یا زنگ اضطراری (معمولاً در ارتفاع 80100 سانتی‌متر) را فشار دهید.
سیستم ارتباطی صوتی: صحبت با پرسنل مرکز کنترل بدون نیاز به فشار دادن دکمه.
نور اضطراری: در صورت قطع برق، نور داخل کابین فعال خواهد شد.
صبر کنید: تا پرسنل امداد رسان به موقع برسند.
4. چگونه می‌توانم درها را برای ورود به آسانسور نگه دارم؟
دکمه “Hold” (نگه داشتن درها) را فشار دهید تا درها باز بمانند.
اگر سنسور حرکتی وجود داشته باشد، درها خودکار باز نگه داشته می‌شوند.
در صورت عدم وجود دکمه یا سنسور، دست خود را بین درها قرار دهید تا سیستم تشخیص دهد و درها دوباره باز شوند.
5. آیا آسانسور برای کاربران ویلچری مناسب است؟
بله، اما باید مطمئن شوید:
عرض درهای آسانسور حداقل 80 سانتی‌متر است.
فضای داخل کابین حداقل 150×150 سانتی‌متر است.
دستگیره‌های محکم در دو طرف کابین وجود دارد.
سکوی آسانسور و کف ساختمان هم‌سطح هستند (بدون پله یا شیب تند).
اگر قصد دارید یک بالابر خانگی مناسب برای خانه خود انتخاب کنید یا درباره قیمت، مدل‌ها و نحوه نصب اطلاعات بیشتری کسب کنید، می‌توانید با متخصصان ما تماس بگیرید تا با تحلیل دقیق فضای خانه شما، بهترین گزینه را برایتان پیشنهاد دهیم.
